Çeşme Kalesi'nin UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi İlgisindeki "Ceneviz" Dönemine Metodolojik Bir Yaklaşım
(A Methodological Approach to the "Genoese" Period of Çeşme Castle in the UNESCO World Heritage Tentative List Context
)
|
Author
|
:
Hasan Sercan Sağlam
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
11-3
|
|
Page |
:
551-568
|
Özet
UNESCO Dünya Miras Listesi gibi küresel bilinirliğe sahip bir listeleme, mimari mirasın korunma sürecini olumlu etkileyebileceği gibi anıtların uluslararası tanınırlıkta birer kültür destinasyonu haline gelmesini de sağlayabilmektedir. Mimari mirasın korunması için elzem düzenlemelerin yapılması yanında, bu anıtların tarihi yönden tanımlayıcı tematik ilgide değerlendirilip nitelikli ve belirli bir mimari bağlama oturtulması da büyük önem arz etmektedir. Lakin mimarlık ve bağlantılı bilimsel disiplinlerin kapsamındaki incelemeler koruma sürecinde arka planda kalabilmektedir. Bu da literatürde muğlaklıklara neden olmakta ve hatta ilgili anıtların tutarsız tematik kimliklerle hatalı tanımlanmasına neden olarak UNESCO sürecine dahi yansıyabilmektedir. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu'nun başvurusuyla Çeşme Kalesi 2020'de "Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri" başlıklı dosyaya dahil edilerek UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'ne alınmıştır. Buna karşın tema ile anıt arasında mimarlık tarihi açısından kritik tutarsızlıklar söz konusudur. Bu araştırmada Çeşme Kalesi UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi bağlamında birincil kaynaklar yoluyla etraflıca ele alınarak bilimsel olarak günümüze değin varsayımdan öteye geçememiş, iddia konusu "Ceneviz" kimliğine dair metodolojik bir irdeleme ortaya konmuştur. Bulgular, Çeşme Kalesi'ne yönelik Ceneviz ilgisinde somut hiçbir verinin bulunmadığını göstermekte ve yalnızca Osmanlı dönemini işaret etmektedir.
Anahtar Kelimeler
Cenevizliler, Ege Denizi, Kale, Mimarlık Tarihi, Savunma Yapıları, UNESCO
Abstract
The UNESCO World Heritage List, as a reputable global classification, may positively affect the preservation and promotion of architectural heritage as cultural destinations with international recognition. Nevertheless, together with essential regulations, studying such monuments through a historical framework and placing them into a thematic architectural context have vital importance. However, studies on architecture and relevant scientific disciplines are occasionally omitted during conservation processes. Through confusion in the literature, the monuments may be identified with ambiguous, even inaccurate thematic identities that can affect a UNESCO listing process. With the submission of the Turkish National Commission for UNESCO dated to 2020, Çeşme Castle became a part of the submission entitled "Trading Posts and Fortifications on Genoese Trade Routes from the Mediterranean to the Black Sea" and added to the UNESCO World Heritage Tentative List. Yet, there are critical inaccuracies between the theme and the monument in the architectural history context. In this research, Çeşme Castle was studied through primary sources in terms of the UNESCO listing. A methodological discussion was made about the alleged "Genoese" identity that the literature merely displayed only through some assumptions so far. The findings indicate no solid evidence about any Genoese relevance for Çeşme Castle and only point to the Ottoman period.
Keywords
Genoese, Aegean Sea, Castle, Architectural History, Fortifications, UNESCO
