Özet
Osmanlı Deri Cilt Sanatı ve Sahtiyan-Meşin Kullanımı
İlk çağlarda insanların barınma ve örtünme gibi temel ihtiyaçları için kullandıkları deri, zaman içinde deri işlemeciliğinin öğrenilmesi ile birçok kullanım eşyasına ve birer sanat ürününe dönüşmüştür. Ahilik geleneği Anadolu’da ilk olarak Selçuklu döneminde başlatılmış ve Osmanlı döneminde de devam etmiştir. Bu gelenek dericilik mesleğine büyük bir katkıda bulunmuştur. Bununla birlikte Anadolu’da hemen hemen tüm yerleşim yerlerinde tabakhaneler kurulmuş ve dericilik önemli bir meslek haline gelmiştir. XV. ve XVI. yüzyıllarda Osmanlı Cihan Devleti Anadolu’da en büyük güç haline gelmiştir. İmparatorluğun sınırlarının genişlemesi ekonomisinin büyümesinde büyük rol oynamıştır. Hem ekonomik gelişim hem de sarayın yardımlarıyla dericilik sanatı ve zanaatı önem kazanmıştır. Osmanlı cilt sanatında birçok farklı malzeme kullanılmış olmasına karşın, esnek, yumuşak, koruyucu, dayanıklı vb. birçok özelliği bünyesinde barından deriler ciltçiliğin vazgeçilmez ana malzemesi olmuştur. Osmanlıda birçok besi ve av hayvanının derisi cilt yapında kullanılmıştır. Bu deriler içinde en yaygın olarak keçi ve kuzu derisi tercih edilmişidir. Keçi derisi (sahtiyan) sırça yüzeyindeki karakteristik gözenek şekillerinden kaynaklanan homojen yapısı ve sıkı dokusundan dolayı kalite ve dayanıklılığı yüksektir. Kuzu derisi (meşin) ise yün yapısının kıvrımlı ve ince oluşuna göre daha esnek ve yumuşak bir tutum sergilemektedir. Bu çalışmada Türk cilt sanatında kullanılan deri çeşitlerinden sahtiyan ve meşin deri çeşitlerinin özellikleri, benzer ve farklı yönleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ulaşılan veriler görseller eşliğinde sunulmuştur. Elde edilen verilerin Türk cilt sanatı, Türk cilt sanatı ürünlerinin korunması ve onarımı alanında çalışan araştırmacılara kaynaklık etmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Cilt, Deri, Sahtiyan, Meşin, Osmanlıda Dericilik, Osmanlı Cilt Sanatı
