UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde Ege Bölgesi Ceneviz Kaleleri
(Genoese Castles of Aegean Region UNESCO World Heritage Tentative List
)
|
Author
|
:
Lale Yılmaz
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
11-3
|
|
Page |
:
577-596
|
Özet
2013 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde “Ceneviz Ticaret Yolu’nda
Akdeniz’den Karadeniz’e kadar Kale ve Surlu Yerleşimler” başlığı oluşturulmuş,
Türkiye’de seçilen tarihi kaleler listede yer almış ve liste 2020 yılında eklenen yapılarla
güncellenmiştir. Listede Türkiye dışında uluslararası bileşen olarak Ukrayna Kırım
Özerk Bölgesi’ndeki kale yapıları da bulunmaktadır. Türkiye’den İstanbul’da Yoros
Kalesi, Galata Kulesi, İzmir’de Foça Kalesi, Çeşme Kalesi, Güvercinada Kalesi ve
Kuşadası kent surları, Çandarlı Kalesi, Bartın’da Amasra Kalesi, Düzce’de Akçakoca
Kalesi, Sinop Kalesi ulusal bileşenler başlığı altında seri adaylık dosyasında yer
almıştır. Ceneviz kolonileri Orta Bizans döneminden itibaren ticaret imtiyazı edinerek
başta İstanbul olmak üzere Ege ve Karadeniz’de ticaret kolonileri işleviyle kurulmuştur.
Anadolu’nun kıyı bölgelerinde Bizans döneminde inşa edilen bazı kale yapıları Ceneviz
yönetimine geçmiş veya Cenevizler tarafından yeniden inşa edilmiştir. Bölgede Türk
egemenliğinin sağlanmasıyla, Osmanlı döneminde de onarım ve yeniden inşa ile
varlığını sürdüren kaleler, kültürlerarası Akdeniz mimari niteliklerini yansıtan
savunma yapıları olarak günümüzde somut kültürel miras kapsamında
değerlendirilmektedir. Çalışmada Ege Bölgesi’nde Ceneviz kolonilerinin egemenliğinde
bulunan kalelerin somut kültürel miras ve kültürel miras turizmi kapsamında ulusal ve
uluslararası nitelikleri ve önemi konu alınmıştır. Konuyla ilgili literatür araştırması
gerçekleştirilmiş, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan kale ve surlu
yerleşimler ile Türkiye’de belirlenen “Ceneviz Ticaret Yolu”nda yer alan kale ve surlu
yerleşimler değerlendirilmiştir. Tarih boyunca Anadolu’da Cenevizli tüccarlar
tarafından gerçekleştirilen ticaret faaliyeti kapsamında Türkiye kıyılarında Ceneviz
kolonilerinin kurulduğu bölgelerde yer alan kaleler yoluyla Anadolu kıyılarının deniz
yolu ve ticaret güzergâhında merkezi önem taşıyan Ege Bölgesi’nin Ortaçağ Akdeniz
kültürüne ait somut kültürel miras varlığı tartışılmıştır. UNESCO’nun Dünya Miras
Geçici Listesi’nde yer alan “Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e kadar
Kale ve Surlu Yerleşimler” tarihi bellek ve kültürel çeşitlilik bağlamında kültürel miras
turizmine katkı sunmaktadır. Bu nedenle Ege Bölgesi kalelerinin bağlı bulunduğu
güzergâhın yeniden canlandırılması amacıyla ulusal ve uluslararası kapsamda kültürel
miras tematik tur destinasyonlarında yer almasının Akdeniz’de uluslararası kültürel
etkileşimin sürdürülebilirliği bakımından yararlı olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
UNESCO, Kültürel miras, Turizm, Ceneviz, Kale.
Abstract
In 2013, “Trading Posts and Fortifications on Genoese Trade Routes from the Mediterranean to the Black Sea” was created in
In 2013, “Trading Posts and Fortifications on Genoese Trade Routes from the Mediterranean to the Black Sea” was created
for the UNESCO World Heritage Tentative List. Turkey has taken place with selected historical castles, and the list updated
in 2020. Except for Turkey, as an international component, the castles of Crimea Autonomous Region, Ukraine, are located on
the list. Yoros Castle, Galata Tower in Istanbul, Foça, Çeşme, Guvercinada Castle and Kusadasi city walls, Amasra Castle in
Bartin, Akcakoca Castle in Duzce, and Sinop Castle took place in the nomination file as national components. Genoese
colonies were established as trade colonies in the Aegean and Black Sea, especially in Istanbul, by acquiring trade privileges
from the Medieval Byzantine Era. Some castles built during the Byzantine era in the coastal regions of Anatolia passed under
the Genoese rule or were even rebuilt by the Genoese. The castles and the fortified settlements, which continued their existence
with the restoration and reconstruction in the Ottoman era with the Turkish domination in the region, are considered tangible
cultural heritage that reflects the qualities of intercultural Mediterranean architecture. The study discusses the national and
international qualities and importance of the castles, which are under the domination of the Genoese colonies in the Aegean
Region, within the scope of tangible cultural heritage and cultural heritage tourism. A research study on the subject has been
carried out, and the castles and fortified structures in the UNESCO World Heritage Tentative List and the castles and
fortified settlements located on the “Genoese Trade Route” in Turkey were investigated and compared. “Trading Posts and
Fortifications on Genoese Trade Routes from the Mediterranean to the Black Sea”, which is on the UNESCO’s World
Heritage Tentative List, contributes to cultural heritage tourism in the context of historical memory and cultural diversity.
For this reason, it has been concluded that it will be beneficial for the sustainability of international cultural interaction in the
Mediterranean to be promoted as a cultural heritage tourism destination at the national and international level to revitalize
the route to which the Aegean Region castles are connected.
Keywords
UNESCO, Cultural heritage, Tourism, Genoese, Castle.
