Özet
Çağdaş Sanat Müzelerine Engelsiz Turizm Bağlamında Bütünsel Bir Bakış - Orta Avrupa’dan Örnek İncelemeleri
Dünyada ayrım gözetmeksizin tüm insanların eşit şartlarda yaşayabildiği ve hizmet aldığı toplumlar için çalışmalar hız kazanmakta ve engelsiz turizm (herkes için turizm) kapsamında bu ilkeye yönelik gelişmeler yaşanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre dünya nüfusunun % 15’i engellidir. Günümüzde engelli tanımının genişlemesi ile geçici engeller, yeniçağ hastalıkları, hamilelik ve yaşlılık kapsama alınarak hedef kitlenin boyutu değişmiştir. Bunun yanında erişilebilir bilgi, erişilebilir ulaşım, erişilebilir altyapı ve erişilebilir hizmet içeriğinden oluşan turizm zincirin bütünlüğü Engelsiz Turizmi niş pazar olmaktan çıkarmıştır. Turizme hizmet eden ve kentleri ön plana çıkaran, yenilikçi, insan odaklı oluşumlardan biri olarak çağdaş sanat müzeleri dünyada hayata katılım fırsatları artan engelli bireyler için de ilgi çekici hale gelmiştir. Kamuya eşit şartlarda hizmet için bu müzelerin erişilebilir ve kapsayıcı olması ayrıcalıklı önem taşımaktadır. Çünkü çağdaş sanat müzelerini diğer müzelerden ayrıştıran, günümüz toplumu ile farkındalık, yorumlama, geri bildirme ve interaktif eğitim (kamusal programları) gibi yollarla diyalogu onları bina ve koleksiyonun ötesine taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı; Avrupa’daki müzecilik uygulamalarının “herkes için turizm” bağlamında analizi ile ülkemizde yeni yapılacak olan müzeler için bina ve kentsel programlama alanında bilgi üretmektir. Çalışma kapsamında Viyana, Budapeşte ve Prag kentlerinde Herkes İçin Turizm uygulamaları incelenmiş, aynı kentlerde seçilen üç adet çağdaş/modern sanat müzesinde saha çalışması yapılmıştır. Saha çalışması için müzelerin fiziksel erişilebilirlikleri ölçmek amacıyla access-audit formları oluşturulmuş, görsel kayıtlar alınmıştır. Elde edilen verilerin sentezinin ardından, erişilebilir turizm ilkelerine temellendirilerek karşılaştırmalı analizleri yapılmıştır. Bu çalışma, incelenen müzelerin erişilebilirlik durumu hakkında sınırlı güncel bilgi vermenin ötesinde Herkes İçin Müze alanında, Evrensel Tasarım İlkeleri ışığında kentsel ve tekil bina ölçeğinde kapsamlı bakış sunacaktır.
Anahtar Kelimeler
Herkes İçin Turizm, Engelsiz Turizm, Herkes İçin Tasarım, Çağdaş Sanat Müzeleri.
