English

Hızlı Erişim


Bu Dergi DOI ve Crosscheck üyesidir


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Sultan Abdülhamid’e Muhalif Devlet Memurlarından Süleyman Kadızâde Rıfat’ın “Padişah Aldattı mı Aldandı mı” Adlı Eserinde Meşrutiyet Eleştirisi
(A Criticism of Constitutionalism in “Did the Sultan deceive or was he deceived” Worko Süleyman Kadizâde Rifat one of the State Officials Opposing Sultan Abdulhamid )

Yazar : Hüseyin Vehbi İmamoğlu    
Türü :
Baskı Yılı : 2019
Sayı : 9-1
Sayfa : 80-97


Özet
Sultan Abdülhamid, iktidarı boyunca iç ve dış pek çok olayla mücadele etmiş ve devleti ayakta tutmaya çalışmıştır. Ancak uyguladığı yöntemler, çoğu kişi tarafından anlaşılamamıştır. Başta Avrupalı devletler olmak üzere, Ermenilerin başını çektiği gayr-i Müslim azınlıklar ve İttihat ve Terakki gibi muhalif hareketler, padişahı tahttan indirmek için uzun uğraşlar vermişlerdir. Darbe girişiminden suikast girişimine kadar pek çok badire atlatan Sultan Abdülhamid, Ermeni olaylarının üstesinden gelse de, meşrutiyetçi muhalefete karşı nihai anlamda direnememiştir. Kendisine yöneltilen suçlamaları hiçbir zaman kabul etmeyen Sultan, dönemindeki icraat ve uygulamalarla ilgili olarak, zamanın şartlarının öyle hareket etmesini gerektirdiği şeklinde kısa bir açıklama yapmakla yetinmiştir. Süleyman Kadızâde Rıfat ise, Mekteb-i Sultani’den mezun olup meşrutiyet devrinde yaşamış ve memurluk yapmış bir devlet görevlisidir. II. Meşrutiyet döneminde eleştirel bir üslupta yazılmış ve ittihatçı bakış açısına sahip “Padişah Aldattı mı Aldandı mı” adlı eserinde, Sultana olan meşrutiyet eleştirisini sert bir şekilde dile getirmiştir. Sultan Murad’ın zât-ı şahaneye yazılmış bir tezkiresi olarak bilinen eser, Sultan Abdülhamid devrine ilişkin olayları, taşra memurları ve devlet adamlarının icraatları ve halkla olan ilişkileri içermektedir. Genel itibarıyla Sultan Abdülhamid’in idaresini istibdad olarak niteleyerek, meşrutiyeti gerekli gören ve her iki idare tarzının kıyaslamasını taşra memurları ve devlet adamlarının icraatlarıyla açıklamaya çalışan yazar, özellikle taşradaki devlet memurlarının köylü halkla olan münasebetlerini konu edinerek, düşüncelerini temellendirmeye çalışır. Örnek verdiği bazı devlet adamlarının, Padişah’a olan tutumlarını da ayrı ayrı değerlendirerek, yapılan uygulama ve icraatları, vatan ve millet düşmanlığı olarak yorumlar. Halkın içinde bulunduğu şartların zorluğunu, kendilerine yapılan baskı ve şiddette arayarak, meşrutiyet rejimine olan gerekliliği, yer yer aşırıya kaçan ifadelerle, bu rejimi yerleştirmeye çalışan devlet adamları ve orduyu övgüyle yâd ederek savunur. Vaktiyle Sultan Murad’ın Sultan Abdülhamid’e yazdığı bir tezkireyle Sultan Abdülhamid yönetiminin eksik ve hatalarını ortaya koymak ister. Son aşamada Padişah’ı da aldattıklarını iddia ederek, meşruti yönetimin halk için neden gerekli olduğu sorusuna cevap vermeye çalışır. Olayları öznel bir bakış açısıyla değerlendiren ancak bizzat tanık olduğu vakalara yer vermesi bakımından ilk derece kaynaklık değeri olan Kadızâde Rıfat, eleştirel tarih yazımında önemli bir eser kaleme almış; meşrutiyet eleştirisini henüz görev başındayken çarpıcı bir şekilde dile getirerek döneme ait okunması ve incelenmesi gereken bir eser oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler
Süleyman Kadızâde Rıfat, Sultan Abdülhamid, Meşrutiyet, İstibdad, İttihat ve Terakki

Abstract
Sultan Abdulhamid struggled with many domestic and foreign events during his reign and tried to make the nation survive. However, the methods that he applied were not understood by many. Especially European countries, non-Muslim minorities led by Armenians and opponents such as committee of union and progress tried a lot to dethrone the sultan. Sultan Abdulhamid, who survived lots of crises from coup attempt to assassination attempt, could not resist the constitutionalist opposition ultimately although he overcame Armenian incidents. Sultan, who never accepted the accusations made to him, just made a short explanation about the practices and applications of his time that the conditions of the time required him to act that way. Süleyman Kadızâde Rıfat is a state official who graduated Mekteb-i Sultani, lived during constitutional monarchy and worked as an official. In his work “Did the Sultan deceive or was he deceived”, which was written during second constitutional era with a critical style and unionist point of view, he expressed his constitutionalism criticism to Sultan harshly. The work, which is known as a collection of biographies written to Sultan Murad Majesty, includes the incidents of Sultan Abdulhamid era, practices of rural officials and statesmen and relations with the public. The author who describes Sultan Abdulhamid’s ruling as tyranny in general and considers constitutionalism as necessary tries to compare the two regimes by explaining the practices of rural officials and statesmen and tries to base his thoughts by discussing the relations between rural officials and villagers. He assesses the attitudes of some statesmen to Sultan separately and interprets the practices and applications performed as enmity for country and nation. He explains the difficulty of the conditions the nation is in through the pressure and violence exerted on them and advocates the necessity for constitutionalism with exaggerated expressions in some places by speaking highly of the statesmen and the army trying to bring this regime. He tries to show the shortcomings and mistakes of Sultan Abdulhamid regime through a collection of biographies written by Sultan Murad to Sultan Abdulhamid once. In the last stage, he claims that the Sultan was also deceived and tries to answer the question of why constitutionalism is necessary for the people. Kadızâde Rıfat created a significant work in critical history literature since he included cases he personally witnessed and his work had a value of first-degree resource although he assessed the events with a subjective point of view; he expressed the criticism for constitutionalism dramatically while he was still on duty and he created a work about the era which should be read and analyzed.

Keywords
Süleyman Kadızâde Rıfat, Sultan Abdulhamid, Constitutionalism, Tyranny, committee of union and progr

Gelişmiş Arama


Duyurular

    Yeni İndeks

    Dergimiz Haziran 2021'den (Cilt 11, Sayı 2) itibaren EBSCO (Sosyal Bilimler Ululslararası indeksi) tarafından indekslenmeye başlanmıştır.


    Aralık 2023 Sayısı

    Dergimizin Aralık 2023 Sayısı (Cilt: 13, Sayı:4) yayınlanmıştır. Tüm hakem ve yazarlarımıza katkıları için teşekkür ederiz.


Derginin Yeni Adı (2020 yılı 10. ciltten itibaren)
Journal of Humanities and Tourism Research
Derginin Eski Adı
Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2010-2020)
ISSN: 1309-436X eISSN:2147-7841 (2013-2020)

Adres :Journal of Humanities and Tourism Research
Telefon :0370 418 86 00 Faks :0 370 418 83 33
Eposta :nturker@karabuk.edu.tr

Web Yazılım & Programlama Han Yazılım Bilişim Hizmetleri