Uzaktan Algılama Verileri ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanarak Potansiyel Doğal Alan Haritalanması (Karabük İli Örneği)
(Mapping of Naturalness Using AHP and GIS, the Case of Karabük, Turkey
)
|
Yazar
|
:
Ayhan Ateşoğlu
- İsmail Sevimler
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
S3
|
|
Sayfa |
:
11-28
|
Özet
Üzerinde yasadığımız gezegende insan, fiziksel çevre ve ekosistemler birbirini etkileyen ve sınırlayan faktörlerdir. İnsanoğlu belli bir mantık içerisinde çevresini kullanırken fiziksel çevre ve ekosistemler bu duruma reaksiyon göstermektedir. Doğa, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çeşitli kirletici unsurlar nedeniyle giderek doğal dengesini kaybetmektedir. Doğal dengenin bozulması iklim özelliklerinin değişmesine, bitki örtüsü ve hayvan türlerinin yok olmasına, hava, su ve toprak kirliliği gibi birbirinin nedeni olan çevre sorunlarına yol açmaktadır. Korunan alan ile diğer doğal ya da yarı-doğal alanlara özgü ekosistem ve onun getirmiş olduğu zengin biyolojik çeşitliliğin korunması ve geliştirilmesine ve alanın sahip olduğu doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı için iyi bir yönetime ihtiyaç vardır. Yönetim planlarının yapılabilmesi için güncellenebilir altlık verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle planlama sınırlarının tam olarak tespiti önemlidir. Harita bazlı hazırlanması gerekli sınırların gerek mevzuat gerekse de bilimsel çalışmalarla örtüşmesi ve genel olarak kabul görmesi elzemdir. Bu çalışmada, topoğrafik koşullar (eğim, zon ve yükseklik), arazi örtüsü türü / bitki örtüsü durumu (yapay yüzeyler, tarım alanları, orman alanları, sulak alanlar ve su yapıları), vahşi yaşam (belirli alanların, göç yollarının sayısı ve konumu) verileri belirlenmiştir. Çalışma alanı Karabük kenti olarak seçilmiştir. Kriterlerin önem düzeyini belirlemek için anket uygulanmıştır. Her ölçütün ağırlığını belirlemek için Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) matematiği ve hesaplama teknikleri kullanılmıştır. Her ölçüt için tüm ağırlık değerlerinin toplamı (diğer bir deyişle, puanlama faktörleri ile çarpma), Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Mekansal Analistindeki harita hesaplayıcı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda doğallık indeksi değeri her piksel için hesaplanmış ve doğallık kategorileri "Doğal", "Yarı-Doğal" ve "Doğal Olmayan" olmak üzere üç grupta sınıflandırılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Doğallık, Analitik Hiyerarşik Süreç, Coğrafi Bilgi Sistemi, Karabük.
Abstract
Human, physical environment and ecosystems affect and limit each other. When human beings using the environment, physical environment and ecosystem react this situation. Natural environment has increasingly been losing its balance due to various pollutants. Disruption of the natural balance causes environmental problems such as climate change, extinction of vegetation and animal species, water and soil pollution. Good management practices are needed for the protection and development of the protected areas, natural or semi-natural areas, conservation of rich biodiversity and sustainability of natural resources. Basic updatable data is needed in order to prepare management plans. Therefore, it is important to determine the exact planning limits. Map-based limits consistent with the legal and scientific studies should be prepared and gained widespread acceptance. In this study, topographic conditions (slope, aspect, and altitude), type of land cover / vegetation (artificial surfaces, agricultural areas, forest areas, wetlands, and water structures), wildlife (number and location of certain areas, migration routes) were determined. Karabuk city in Turkey was selected as the study area. The questionnaire was conducted in order to determine the level of importance of the criteria. In order to determine the weight for each criterion, the mathematics of Analytic Hierarchy Process (AHP) and the calculation techniques were used. The summation of all the weights values for each criteria (i.e. multiplying together with scoring factors) was performed using the map calculator in Geographic Information System (GIS) Spatial Analyst. Eventually, naturalness index value was calculated for each pixel. The Naturalness categories were classified in three groups as “Natural”, “Semi-Natural” and “Non-Natural”.
Keywords
Naturalness, Analytic Hierarchical Process, Geographic Information System, Karabuk.
