Cumhuriyet’in Yeni Kenti Karabük’ün 1937 – 1988 Dönemi Mekânsal Gelişimi ve Şehir Planları
(Spatial Development and City Plans of Karabük, the New Town of the Republic, in the Period of 1937 – 1988
)
|
Yazar
|
:
Suat Çabuk
- Kemal Demir - Ercan Gökyer
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
S2
|
|
Sayfa |
:
20-39
|
Özet
Karabük, sanayileşen Cumhuriyet’in, demir çelik sanayisinin ana merkezi olarak kurulmuştur. Kuruluşunda Öğlebeli Köyü’ne bağlı 13 haneli bir mahalle olan Karabük, günümüzde yüz binden fazla nüfusa sahip orta büyüklükte bir kent durumuna gelmiştir. Bu çalışmada, Cumhuriyet Dönemi’nin yeni bir kenti olarak kurulan Karabük’ün, 1937 - 1988 yılları arasındaki mekânsal gelişimi ve şehir planlama tarihi ele alınmıştır. Kente yönelik mekânsal kararlar bağlamında; 1938 Henri Prost Mevzi Planı, 1948 Nezihe ve Pertev Taner Planı, 1967 Gündüz Özdeş Planı ve 1980 Baran İdil Planı ayrı ayrı incelenmiştir. Diğer bir ifadeyle, Karabük’te 1937’de başlayan kentleşmenin, 1988 yılına kadar kent imar planlarıyla başarılı bir şekilde yönlendirilip yönlendirilemediği konusu irdelenmiştir. Araştırmada mekânsal analiz yaklaşımı kullanılmış olup, analiz verisi olarak kentin haritalarından, imar planlarından, plan raporlarından, hava fotoğraflarından ve gazete haberlerinden yararlanılmıştır. Buna göre Karabük’ün 1937 yılında bir sanayi kenti olarak kurulduğu, sanayileşmeye bağlı olarak kentte 1990’lara kadar hızlı bir kentleşmenin yaşandığı, bu kentleşme hareketinin dönemin yıldız mimar - şehircilerine yaptırılan bir mevzi plan ve üç de master planla kontrol altına alınmaya çalışıldığı, mevzi plan hariç diğer planların çeşitli nedenlerle uygulamaya geçirilemediği, 50 yıllık planlama mücadelesi sonunda kentsel mekânın biçimlenişinin çarpık bir şekilde gerçekleştiği sonuçlarına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Karabük, Yenişehir, Şehircilik, Kent Planlama, İmar Planı
Abstract
Karabük was established as the main centre of iron steel industry of the industrializing Republic. Karabük, a neighbourhood consisting of 13 households connected to Öğlebeli Village at the time of its establishment, now has become a city with a population of more than one hundred thousand. In this study, spatial development and the history of city planning between the years 1937 - 1988 of Karabük as a “New Town” of the Republic Period are discussed. Within the context of the spatial development of the city; the Plan of Henri Prost 1938, the Plan of Nezihe and Pertev Taner 1948, the Plan of Gündüz Özdeş 1967 and the Plan of Baran İdil 1980 were individually examined. In other words, the issue whether the urbanisation that had started in Karabük in 1937 was successfully directed or not with the urban development plans until 1988 was studied. In the study, spatial analysis approach was used, and maps of the city, development plans, plan reports, aerial photographs and newspaper reports were benefited from as analysis data. Accordingly, it was concluded that, Karabük was established as an industrial city in the year 1937, experienced a rapid urbanisation until 1990s in parallel with the industrialisation, this urbanisation movement was attempted to be brought under the control with one Prost’s neighbourhood plan and three master plans by the star architects - urban planners of the time, other plans except the neighbourhood plan could not be put into practice due to several reasons, formation of the urban space took place in an irregular form after a time of 50 years.
Keywords
Karabük, Yenişehir, Urbanism, Urban Planning, Development Plan
