English

Hızlı Erişim


Bu Dergi DOI ve Crosscheck üyesidir


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Osmanlı Deri Cilt Sanatı ve Sahtiyan-Meşin Kullanımı
(Ottoman Leather Bookbinding Art and the usage of Sahtiyan-Mesin )

Yazar : Mustafa Kartal   - Hatice Tozun  
Türü :
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 12-3
Sayfa : 560-572


Özet
İlk çağlarda insanların barınma ve örtünme gibi temel ihtiyaçları için kullandıkları deri, zaman içinde deri işlemeciliğinin öğrenilmesi ile birçok kullanım eşyasına ve birer sanat ürününe dönüşmüştür. Ahilik geleneği Anadolu’da ilk olarak Selçuklu döneminde başlatılmış ve Osmanlı döneminde de devam etmiştir. Bu gelenek dericilik mesleğine büyük bir katkıda bulunmuştur. Bununla birlikte Anadolu’da hemen hemen tüm yerleşim yerlerinde tabakhaneler kurulmuş ve dericilik önemli bir meslek haline gelmiştir. XV. ve XVI. yüzyıllarda Osmanlı Cihan Devleti Anadolu’da en büyük güç haline gelmiştir. İmparatorluğun sınırlarının genişlemesi ekonomisinin büyümesinde büyük rol oynamıştır. Hem ekonomik gelişim hem de sarayın yardımlarıyla dericilik sanatı ve zanaatı önem kazanmıştır. Osmanlı cilt sanatında birçok farklı malzeme kullanılmış olmasına karşın, esnek, yumuşak, koruyucu, dayanıklı vb. birçok özelliği bünyesinde barından deriler ciltçiliğin vazgeçilmez ana malzemesi olmuştur. Osmanlıda birçok besi ve av hayvanının derisi cilt yapında kullanılmıştır. Bu deriler içinde en yaygın olarak keçi ve kuzu derisi tercih edilmişidir. Keçi derisi (sahtiyan) sırça yüzeyindeki karakteristik gözenek şekillerinden kaynaklanan homojen yapısı ve sıkı dokusundan dolayı kalite ve dayanıklılığı yüksektir. Kuzu derisi (meşin) ise yün yapısının kıvrımlı ve ince oluşuna göre daha esnek ve yumuşak bir tutum sergilemektedir. Bu çalışmada Türk cilt sanatında kullanılan deri çeşitlerinden sahtiyan ve meşin deri çeşitlerinin özellikleri, benzer ve farklı yönleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ulaşılan veriler görseller eşliğinde sunulmuştur. Elde edilen verilerin Türk cilt sanatı, Türk cilt sanatı ürünlerinin korunması ve onarımı alanında çalışan araştırmacılara kaynaklık etmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler
Cilt, Deri, Sahtiyan, Meşin, Osmanlıda Dericilik, Osmanlı Cilt Sanatı

Abstract
Raw leather was used for basic needs such as shelter and basic clothes in the early ages, by the improvement of the tannery in the progress of time, leather became a material that can be used either for basic belongings of humanity or artworks. Turkish Islamic Guild system (ahilik) was firstly founded in the Seljukian period in Anatolia and, during the Ottoman period, it was continued. This tradition made a great contribution to the profession of the tannery. Moreover, nearly in most of the settlements of the Anatolia tanneries were established and, the profession of tannery became important. In the 15th and 16th centuries, Ottoman Empire became a dominant figure in Anatolia. The expansion of the Empire also helped to the growth of the economy. Therefore, with the help of the authority, tannery both as an art and craft gained importance. Although different materials were used in Ottoman bookbinding art, with the variety of characteristic features of leather (such as elastic, soft, protective, and durable), leather became the main material of the Ottoman bookbinding art. Therefore, both the livestock and hunted animals were used to produce a variety of leather. However, goat and lamb leather is mostly preferred. Because of the characteristic features of goat leather (sahtiyan), the leather is more durable when compared with other types of leather. On the other hand, lamb leather (meşin) is softer and more elastic than others. In this paper, the qualities, advantages, and disadvantages of both goat and lamb leather in Turkish bookbinding art were tried to be introduced. All of the data that were collected in the research were shown in the paper with their images. This paper was written to help both the artists and conservators of Turkish bookbinding art.

Keywords
Binding, Leather, Sahtiyan, Leather, Ottoman Leatherwork, Ottoman Binding Art

Gelişmiş Arama


Duyurular

    Yeni İndeks

    Dergimiz Haziran 2021'den (Cilt 11, Sayı 2) itibaren EBSCO (Sosyal Bilimler Ululslararası indeksi) tarafından indekslenmeye başlanmıştır.


    Aralık 2023 Sayısı

    Dergimizin Aralık 2023 Sayısı (Cilt: 13, Sayı:4) yayınlanmıştır. Tüm hakem ve yazarlarımıza katkıları için teşekkür ederiz.


Derginin Yeni Adı (2020 yılı 10. ciltten itibaren)
Journal of Humanities and Tourism Research
Derginin Eski Adı
Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2010-2020)
ISSN: 1309-436X eISSN:2147-7841 (2013-2020)

Adres :Journal of Humanities and Tourism Research
Telefon :0370 418 86 00 Faks :0 370 418 83 33
Eposta :nturker@karabuk.edu.tr

Web Yazılım & Programlama Han Yazılım Bilişim Hizmetleri